Za najpoznatiji turski specijalitet, takozvani doner kebab, država odakle je potekao – Turska - sada traži poseban status zaštite od Evropske unije, pored ostalih evropskih favorita kao što su napuljska pica i španska šunka "Jamon Serrano".
Termin "döner" potiče od glagola "dönmek" (okretati), ali većina Evropljana ga zna jednostavno kao doner kebab – što je naziv koji se koristi u arapskom svetu za sve vrste mesa kuvanog iznad plamena.
Turska želi da registruje naziv "döner" u Evropi kako bi se mogao koristiti samo od strane proizvođača koji se pridržavaju registrovane metode proizvodnje i specifikacija proizvoda.
Tržišna vrednost doner kebaba u Evropi procenjuje se na oko 3,5 milijardi evra, piše u tekstu zahteva koji je podržalo Udruženje turskih proizvođača donera u Evropi (ATDID), koje predstavlja čitav sektor u Evropi od 1996. godine.
Tradicionalni specijaliteti nemaju oznaku za zaštićeno poreklo
Iako se povremeno povezuju sa oznakom EU za zaštićeno poreklo (PDO), tradicionalni specijaliteti (TSG) nisu uključeni u okvir geografskih oznaka (GI) – koji obezbeđuje najveći nivo intelektualne zaštite prehrambenih proizvoda u Evropi.
Ova jača zaštita dodeljuje se prehrambenim proizvodima koji imaju vezu sa geografskim područjem, što nije slučaj sa doner kebabom - i to je takođe razlog zašto je, na primer, pršuti iz Parme dodeljena ova oznaka, dok "Jamon Serrano" uživa zaštićeni status samostalno.
Međutim, ova oznaka specijaliteta izazvala je kontroverzu, na primer kada je u pitanju slučaj Hrvatske i Italije, kada je slatko desertno vino iz Hrvatske dobilo tradicionalni naziv "prošek", što bi moglo biti u sukobu sa italijanskim prosekom, koji ima iznaku PDO.
U slučaju dönera, očekuje se da bi prigovori mogli doći od bliskog suseda i dugogodišnjeg kulturnog rivala preko Egejskog mora – Grčke.
"Tvrdi se da je Grčka bila prva zemlja u Evropi u kojoj je 'döner' uveden tokom migracije ljudi između dve zemlje 1922. godine. U Grčkoj je nazvan ‘giros’, navodi se unapred u zahtevu Turske.
Faza konsultacija sada je otvorena i trajaće tri meseca, tokom koje zemlje mogu osporiti registraciju pokretanjem pitanja intelektualne svojine.
(JA/EUpravo zato/Euronews)
