Izložba "NOTA - priča o mirisu" svečano će biti otvorena u četvrtak, 27. novembra 2025. godine, u 18 časova, u Muzeju nauke i tehnike (Skender-begova 51).
Muzej nauke i tehnike u saradnji sa Muzejom za istoriju farmacije Farmaceutskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, prvi put u Srbiji organizuje ovu ekskluzivnu izložbu.
Biće obrađen složeni fenomen mirisa sa aspekta nauke, tehnologije, biologije, psihologije, istorije, antropologije, etnologije, lingvistike, estetike i kulture, a u istorijskom predstavljanju proizvodnje akcenat će biti stavljen na domaće proizvođače parfema, toaletnih i kolonjskih voda.
Autori izložbe su viša kustoskinja Muzeja za istoriju farmacije Jelena Manojlović i viši kustosi Muzeja nauke i tehnike, Zoran Lević i Ivan Stanić.
Posetioci će kroz izložbene segmente imati priliku da se upoznaju sa fenomenom mirisa preko najznačajnijih biljaka i životinja koje su se vekovima koristile za proizvodnju mirisa, aparatura za proizvodnju i destilaciju, istorijskih artefakata - od rimskih bočica iz Viminacijuma, eksponata i priča o proizvođačima sa naših prostora iz 19. i 20. veka, većeg broja bočica za mirise i parfeme iz 20. veka, reklama, do najznačajnijih svetskih proizvođača mirisnih aroma i upoznavanja sa nekim od prirodnih i veštačkih mirisa koji su se nekad koristili, a danas se koriste u novom obliku.
Biće izloženi predmeti iz Muzeja nauke i tehnike, Muzeja za istoriju farmacije, Narodnog muzeja iz Požarevca, Muzeja primenjene umetnosti, Prirodnjačkog muzeja, Gradskog muzeja iz Subotice, Parfimerije "Sava", Instituta za sudsku medicinu Univerziteta u Beogradu i privatnih kolekcija.
Izložba će za posetioce biti dostupna od 28. novembra 2025. do 30. aprila 2026. godine, u Galeriji 51, Muzeja nauke i tehnike.
U sklopu izložbe će biti priređen prateći program: radionice izrade parfema, stručna vođenja i predavanja.
Realizaciju su podržali Ministarstvo kulture Republike Srbije, Francuski institut u Beogradu i Međunarodni muzej parfema u Grasu.
O mirisu
Duboko ukorenjen u evoluciji života, miris je jedan od najstarijih oblika ljudske percepcije, a u ranim fazama razvoja ljudske civilizacije mirisi su pomagali ljudima u preživljavanju.
Miris kao složen fenomen koji obuhvata biološke, psihološke, kulturološke i društvene aspekte, poseduje sposobnost da zaobiđe racionalni deo mozga i direktno utiče na emocije, sećanja i instikte.
Posmatrajući iz ugla bioloških procesa, miris nastaje kada hemijski signali iz vazduha stimulišu receptore u nosu. Sa tih receptora poruke ili mirisni signali vrlo brzo dolaze do dela mozga koji je odgovoran za emocije, sećanja i instinkte, te mirisi mogu izazvati jake emocionalne reakcije i probuditi davno zaboravljene uspomene. Čovek ima oko 400 različitih tipova receptora koji mogu prepoznati preko jedan bilion različitih mirisa.
Kulturološki posmatrano mirisi imaju različito značenje u različitim kulturama, ali i značaju ulogu u verskim i duhovnim obredima. Upotreba parfema i esencijalnih ulja često je simbol društvenog statusa i deo identiteta, pružajući osećaj samopouzdanja. Miris je važan oblik komunikacije, ne samo kod životinja već i kod ljudi. Putem feromona, hemijskih signala koji utiču na ponašanje drugih jedinki iste vrste kod životinja, dok kod ljudi feromoni mogu uticati na privlačnost, raspoloženje i socijalnu interakciju. Miris tela ili upotreba parfema često šalju suptilne poruke o ličnim karakteristikama, zdravlju ili raspoloženju.
U savremenom kontekstu moć mirisa se sve više istražuje i primenjuje, medicina i terapija ih koriste u aromaterapiji za ublažavanje stresa, anksioznosti i bolova. Kompanije koriste "mirisni brending" kako bi poboljšale iskustvo potrošača i podstakle emocionalnu povezanost sa proizvodima. Razvijaju se uređaji koji omogućavaju prenos mirisa putem digitalnih medija, što otvara nove mogućnosti za virtuelnu realnost i komunikaciju.
Miris je više od čulne percepcije, on je spona između tela, uma i društva. Njegova sposobnost da utiče na emocije, izaziva sećanja i oblikuje interakcije čini ga jedinstvenim i moćnim fenomenom. Istraživanje mirisa sa biološkog, psihološkog i kulturološkog aspekta života otvara nove mogućnosti za razumevanje čoveka i njegove povezanosti sa okruženjem.
(EUpravo zato/Muzej nauke i tehnike)
