U godini za nama Beograđanka, jedan od simbola srpske prestonice, proslavila je 50. rođendan.
Palata Beograd, kako joj je pravo ime, smeštena je između Kralja Milana i Masarikove ulice, a bila je prvi oblakoder u gradu.
Još u 19. veku je postojala želja da Beograd dobije zgradu koja bi bila simbol grada, a koja bi parirala palati Albanija i hotelu Moskva. To je bila jedna od ambicija arhitekte Branka Pešića koji se prijavio na konkurs 1969. godine i pobedio.
Iako je prvobitno bilo zamišljeno da objekat bude dosta niži i bele boje, konačan rezultat je bio sasvim drugačiji.
Mnogi su u početku bili krajnje nepoverljivi - kako možete da podignete crnu zgradu u belom gradu - a građani su se čak brinuli da li je uopšte zdravo živeti i raditi na višim spratovima.
Prva "pametna" zgrada na Balkanu
Beograđanka je visoka 101 metar što ju je tada činilo najvišom zgradom na Balkanu. Istovremeno se u Parizu gradio Monparnas, tada najviši objekat u Evropi dok je u Čikagu nikao Sirs, najviši soliter na svetu tog vremena. Sve tri zgrade su prilično slične, ali se može zaključiti da je Palata Beograd bila pravo tehnološko čudo i decenijama ispred svog vremena.
Građena je od 1969. do 1974, a smatra se da je bila prva "pametna" zgrada na Balkanu, sa grejanjem i hlađenjem na kompjutersko upravljanje.
Konstruisana je tako da može da odoli zemljotresima i snažnim vetrovima, a u gradnji je korišćeno 20 novih materijala i tehnologija.
Popularna Beograđanka je predstavljala jedno od najznačajnijih ostvarenja beogradske arhitekture na početku sedamdesetih godina 20. veka i ubrzo je postala simbol grada koji se nalazio na mnogim razglednicama. Sa vrha palate se i danas pruža sjajan pogled na čitav grad.
Unutrašnjost zgrade krasila su brojna umetnička dela, a u holu prizemlja je bila knjiga utisaka. Veliki broj poznatih ličnosti, umetnika, sportista, političara, ostavili su svoj potpis uključujući i posadu "Apolo Sojuza" i pisca Ivu Andrića.
Svaki detalj je bio pažljivo isplaniran, pa su kostimografi dizajnirali uniforme radnika u restoranu kao i čistačica.
U to vreme je švajcarski kompjuter regulisao kada će se venecijaneri spuštati u odnosu na svetlo, međutim, oni više ne postoje ili su negde pomereni. Takođe, postojali su za to vreme najmoderniji i najbrži liftovi. Do vrha je moglo da se stigne za svega 30 sekundi.
U uređenju Beograđanke učestvovali su i brojni umetnici, a tokom godina su pojedina dela čak i nestala.
Dva Branka Pešića
Zanimljivo je da su Palati Beograd kumovala dva Branka Pešića, jedan gradonačelnik, a drugi arhitekta, obojica rođena u Zemunu u razmaku od godinu dana.
Za vreme mandata gradonačelnika Pešića, arhitekta Pešić se prijavio na konkurs na kome je pobedio i tako je Beograd dobio jedan impozantan oblakoder.
Beograđanka je najpoznatija po tome što se u njoj nalazilo sedište radija Studio B, a rad novinara poput Duška Radovića i Đoke Vještice su obeležili jedno vreme i trajno se upisali u istoriju grada.
Vidikovac nekoliko godina nije bio otvoren za posetioce, a tokom 2024. je na 22. spratu mogla da se vidi izložba "Nebeska vertikala" kojom je obeleženo pet decenija od otvaranja Beograđanke.
(EUpravo zato)
