Kraj svake godine je širom sveta u znaku jelki i svetlećih traka ili lampica.
Zimzelene grane jelke od davnina su glavni novogodišnji ukras. Bile su deo paganskih proslava zimskog solsticija, a na zimskim festivalima bile su obavezne još od antičkih vremena, i označavale su pobedu života i svetlosti nad smrću i tamom.
Teško je tačno odrediti kada i gde su se ovi paganski rituali pretvorili u običaj kakav danas poznajemo: nekoliko zemalja je uvereno da je baš od njih potekla novogodišnja jelka, a najverovatnije je da je "rođena" u nekom regionu bogatom zimzelenim šumama u severnoj Evropi.
Novogodišnja jelka je poreklom iz Nemačke?
Iako se za titulu zemlje u kojoj je okićena prva novogodišnja jelka bore i Estonija i Letonija, najverovatniji dom kraljice Nove godine, ovakve kakvu danas poznajemo, jeste region Alzas, u današnjoj Francuskoj, međutim, u XVI veku, kada se novogodišnja jelka pojavila, to je bila nemačka teritorija. Istorijski zapisi kažu da je novogodišnja jelka podignuta u katedrali u Strazburu 1539. godine - a da je običaj postao toliko popularan u čitavom regionu da je grad Frajburg uoči Božića 1554. godine morao da zabrani seču drveća.
Narodna predanja nude različita objašnjenja kada je reč o simbolici jelke. Neka sugerišu da je inspirisana rajskim drvetom, simbolom Rajskog vrta koji se pojavljuje u srednjovekovnoj predstavi o Adamu i Evi. Drugi smatraju da je jelka koja se kiti za Božić i Novu godinu, evoluirala od božićnih piramida, drevnih konstrukcija ukrašenih zimzelenim granama. Iako nijednu od ovih teorija stručnjaci nisu potvrdili, tradicija nemačkih porodica polako je evoluirala tokom vekova.
Nemački emigranti su ovu tradiciju nosili sa sobom u druge zemlje, a do XVIII veka, jelke su kićene širom Evrope.
Božićna jelka u Ujedinjenom Kraljevstvu
Smatra se da je kraljica Šarlota — princeza nemačkog vojvodstva koja se udala za kralja Džordža III sredinom XVIII veka — unela prvu božićnu jelku na kraljevski dvor. Ali jedna druga britanska kraljica je učinila jelku ikonom kakva je danas.
Kraljica Viktorija i princ Albert su 1848. godine zaokupili maštu poštovalaca kraljevske porodice širom sveta kada je "Ilustrejted London njuz" objavio ilustraciju njihove porodice okupljene oko okićene jelke. Kraljica Viktorija bila je uzor svog vremena, pa je običaj postao veoma popularan.
Nemačka tradicija ukrašavanja jelke je u Sjedinjene Države stigla verovatno krajem XVIII veka, kada su se hesenske trupe pridružile Britancima u Revolucionarnom ratu. Nemci su doneli svoju tradiciju koja je postala fascinacija za Amerikance.
Većina američkih porodica je prihvatila običaj nakon 1850. godine, kada je časopis Godis Lejdis Buk iz Filadelfije ponovo objavio božićnu scenu kraljevske porodice.
Božićni brodovi Grčke
U Grčkoj su ljudi nekada, u čast Svetog Nikole, zaštitnika mornara, ukrašavali božićne čamce. Porodice su postavljale drvene brodiće u svoje domove u znak zahvalnosti za bezbedan povratak članova njihovih porodica sa mora. Osvetljeni čamci su zauzimali počasno mesto i na javnim trgovima gradova.
Božićni čamac je vremenom zamenila jelka, mada se običaj ukrašavanja brodića i dalje poštuje u pojedinim manjim ostrvskim zajednicama.
Pljačkanje jelke u Skandinaviji
Od XVII veka, u skandinavskim porodicama jedan dan tokom novogodišnjih praznika bio je posvećen ‚‚pljačkanju novogodišnje jelke”. To je bio 13. januar, Dan Svetog Knuta, skandinavskog kralja koji je vladao u XI veku.
Na Dan Svetog Knuta, porodice bi na jelku kačile kolačiće i druge poslastice, a onda bi deca krenula u ‚‚napad i pljačku”. Kada se jelka raskiti, porodice su je uz pesmu iznosile iz doma, ili, kao u Norveškoj, bacale u kamin.
Tradicija poštovana na Dan Svetog Knuta danas je izbledela, ali živi u tradicionalnim pesmama i pričama.
(EUpravo zato)
