Međunarodni dan maternjeg jezika obeležava se svakog 21. februara u celom svetu, od kad su 1999. godine UN donele tu odluku, u znak sećanja na bangladeške studente koji su na ovaj dan ubijeni u Daki, u današnjem Bangladešu, jer su protestovali pošto njihov maternji jezik nije proglašen maternjim.
Nizom različitih aktivnosti promovišu maternji jezik i značaj njegovog očuvanja, ovaj dan se obeležava i u Srbiji, koja je 2006. godine ratifikovala Evropsku povelju o regionalnim i manjinskim jezicima.
O zaštiti i negovanju srpskog jezika u našoj zemlji najčešće se polemiše iz perspektive očuvanja ćirilice, dok lingvisti upozoravaju da je tema daleko kompleksnija i šira. Jedan od izazova deo javnosti vidi i u prijemu Srbije u Evropsku uniju, kao i "nemogućnost očuvanja nacionalnog identiteta, kulture i jezika". Stručni deo javnosti, pak, ukazuje da su ovi strahovi neopravdani jer je Evropska unija multinacionalna i multikulturna zajednica 27 država.
Šta se od Srbije očekuje kada postane članica EU?
Evropska unija u ovom tenutku ima 24 zvanična jezika na koje se prevode svi dokumenti institucija EU, navode u Evropskom parlamentu. To praktično znači da će, kada Srbija postane članica, i srpski jezik biti jedan od zvaničnih jezika, a ćirlilica zvanično pismo.
U teoriji, to znači da će građani moći da se obrate institucijama EU na srpskom jeziku, na kome i dobijaju tražene informacije. Takođe, EU odvaja velika finansijska sredstva koja su namenjena negovanju tradicije, kulture i jezika u očuvanju nacionalnog identiteta što je zagarantovano i Ugovorom o EU.
Obaveza Srbije u tom procesu je da pripremi srpsku verziju pravnih tekovina EU. To obuhvata prevođenje velikog broja propisa u 35 oblasti prava, saopštilo je Ministarstvo za evropske integracije (MEI).
Kako se navodi, obim prava EU svake godine se povećava, a MEI, u ovom složenom i zahtevnom poslu, organizuje prevođenja i redakturu, kao i pripremu i kontrolu kvaliteta srpske jezičke verzije pravnih propisa EU.
"Do sada je, u saradnji sa ostalim ministarstvima i državnim organima, MEI isporučilo više od 220.000 prevedenih strana akata EU. Za svaku državu u procesu pristupanja taj posao predstavlja jedan od najvećih prevodilačkih poduhvata i jezičkih izazova. Maternji jezik, kao način prepoznavanja različitosti i sredstvo za negovanje dijaloga, solidarnosti i razumevanja, jedan je od ključnih činilaca za razvoj održivih društava", piše u saopštenju MEI.
Srpski jezik u Evropskom parlamentu
Po prijemu Srbije u EU, srpski jezik bi praktično "ušao" u evropske institucije. To znači da bi srpski jezik imao prevodioce i tumače u Evropskom parlamentu, kao i u svim ključnim dokumentima i debatama. Na taj način bi bio omogućeno korišćenje srpskog jezika u zvaničnoj komunikaciji unutar EU, sličnu situaciju kao i za druge zemlje članice.
U svakodnevnoj primeni, to bi zavisilo od specifičnih institucija EU i njihovih procedura, ali sigurno bi bilo moguće koristiti prevode i tumačenja u različitim formalnim situacijama.
Takođe, jezička prilagođavanja bi mogla da podrazumevaju harmonizaciju određenih izraza i termina koji bi odgovarali standardima EU.
Trenutno postoji 24 zvanična jezika unije. Ova jezička raznovrsnost omogućava građanima da pristupe zakonodavstvu EU na svom jeziku i da komuniciraju sa institucijama EU na bilo kojem od tih jezika, što uključuje podnošenje peticija ili praćenje parlamentarnih debata putem veb strimova.
Takođe, članovi Evropskog parlamenta mogu koristiti svoj maternji jezik za govore, diskusije i komunikaciju, kao i bilo koji od 24 zvanična jezika EU. Ovaj princip je od ključne važnosti za demokratiju, jer se poslanici biraju da predstavljaju interese svojih građana, a ne na osnovu njihovih jezičkih sposobnosti. Da bi svi poslanici imali iste uslove, svi relevantni materijali i govori u Parlamentu prevode se na sve zvanične jezike.
Kada se usvoji zakonodavstvo EU, on mora biti preveden na jezik svake članice kako bi mogao da se primeni na nacionalnom nivou. Građani imaju pravo da traže i dobiju informacije na bilo kojem zvaničnom jeziku.
Koji su službeni jezici EU?
Pristupom Hrvatske 1. jula 2013. ukupan broj službenih jezika je povećan na 24: bugarski, češki, hrvatski, danski, holandski, engleski, estonski, finski, francuski, nemački, grčki, mađarski, italijanski, irski, letonski, litvanski, malteški, poljski, portugalski, rumunski, slovački, slovenački, španski i švedski. Iako je 2021. godine Velika Britanija napustila EU, engleski jezik ipak nije ukinut kao jedan od zvaničnih odnosno službenih jezika.
U Srbiji je u službenoj upotrebi, osim srpskog jezika, još 12 jezika nacionalnih manjina (albanski, bosanski, bugarski, bunjevački, mađarski, makedonski, rumunski, rusinski, slovački, hrvatski, crnogorski i češki) na celoj teritoriji 42 jedinice lokalne samouprave, dok su vlaški i romski jezik u službenoj upotrebi u pojedinim naseljenim mestima.
(EUpravo zato.rs)
