Jelka okićena raznobojnim kuglama do danas je oličenje novogodišnjih praznika. Danas se, međutim, najčešće koriste plastični ukrasi za jelku, dok je u prošlosti staklena kugla bila jedini ukras koji se priznavao. A gde je nastala prva staklena kugla za božićnu jelku?
Iako je njeno ime malo poznato, u gradićima nemačke savezne države Tiringije, koja je nekada bila deo Istočne Nemačke, rođeni su, boravili, studirali, stvarali ili umrli neki od najpoznatijih ličnosti istorije ne samo Nemačke, nego i čitavog sveta: Martin Luter, reformator katoličke crkve i začetnik protestantizma; kompozitori Johan Sebastijan Bah i Johan Pahelbel, a kasnije i Rihard Vagner i Franc List; pisac i pesnik Gete, filozof Niče i "nemački Šekspir" - pesnik Fridrih Šiler.
Osvedočena kao mesto inspiracije, Tiringija je pored dela velikih umova donela svetu još jedan ukras! Novogodišnji.
Stakleni ukrasi za jelku nastali su sredinom XIX veka kada su stakloduvači tiringijskog grada Lauša počeli da prave jednostavne kuglice. Uoči dočeka Nove godine, došli su na ideju da ukrase naprave u obliku voća i orašastih plodova, kojima se do tada ukrašavala jelka.
Veoma brzo je prodaja staklenih ukrasa u Lauši i okolini počela da cveta. Kada su stakloduvači osmislili način da njihovo staklo bude obojeno, dodavajuću rastvor srebrne soli, razigrani ukrasi visili su sa jelki širom zemlje.
Do 1900. godine bila je dostupna čitava paleta boja i oblika blistavog novogodišnjeg nakita, a uz podršku nemačke carske porodice, jelka je postala nacionalni simbol.
Izvozile se širom sveta iz evropske zemlje
Stakleni ukrasi su se kasnije izvozili širom sveta, a najviše u ostatak Evrope i Sjedinjene Američke Države. Preduzetnici koji su ovo radili, zarađivali su milione.
Nemačka je bila ekskluzivni proizvođač staklenih ukrasa do 1925. godine. Te godine je počela obimna proizvodnja staklenih ukrasa u Japanu. U kasnim dvadesetim Čehoslovačka i Poljska, dve države sa dugom tradicijom u izradi stakla, počele su da izrađuju svoje ukrase.
Kada je 1939. godine počeo Drugi svetski rat, Evropa je, između ostalog prestala da izvozi novogodišnje ukrase. Tada se otvara "Corning Glass Works" u Njujorku koji započinje proizvodnju novogodišnjih ukrasa od stakla.
Nakon Drugog svetskog rata, vlada Istočne Nemačke je većinu Laušinih fabrika za proizvodnju ukrasa pretvorila u državno vlasništvo, pa je proizvodnja istih prestala. Nakon pada Berlinskog zida, većina firmi je ponovo osnovana. Danas postoji oko 20 malih firmi stakla u Lauši koje proizvode staklene ukrase.
Ljudi koji ih imaju, uglavnom su ih nasledili, a ako požele da ih kupe, moraće da odvoje ozbiljnu sumu novca, jer jedna kugla može koštati i od hiljadu pa sve do koliko hiljada dinara.
(Eupravo zato)
