Berlinski zid je srušen na današnji dan pre 35 godina.
Ostaci su danas najvidljiviji u istočnom delu grada gde se veliki broj turista iz svih krajeva sveta slika pored mnogobrojnih grafita. Može se reći da je to najduža galerija na otvorenom na svetu - 1.316 metara.
Nekadašnji američki granični punkt, koji je razdvajao istočni i zapadni Berlin, Čekpoint Čarli, danas izgleda potpuno drugačije, tako da je na samo nekoliko metara udaljenosti i "Mekdonalds".
Dosta delova originalnog betonskog zida je poklonjeno, tako da se, primera radi, grafit umetnika Jirgena Grosea poznatijeg kao Indijano, može se videti ispred Imperijalnog ratnog muzeja u Londonu.
Kako je počela gradnja Berlinskog zida?
Posle sloma nacističke Nemačke, saveznici su zemlju i prestonicu Berlin podelili na četiri zone - američku, britansku, francusku i sovjetsku.
Oblasti koje su tada pale pod kontrolu SAD, Velike Britanije i Francuske ujedinile su se u maju 1949, čime je formirana Savezna Republika Nemačka, odnosno, Zapadna Nemačka.
Zapadna Nemačka se, uz podršku zemalja saveznica, u narednom razdoblju ekonomski i demokratski razvijala, a u Istočnoj Nemačkoj je priča bila sasvim drugačija.
Ekonomija i politička struktura su se temeljili na sovjetskom socijalističkom sistemu, tako da je desetine hiljada ljudi bežalo kod zapadnih suseda.
Pretpostavlja se da je od 1949. do 1961. godine iz Istočne u Zapadnu Nemačku prebeglo više od tri miliona ljudi.
Kako bi zaustavila masovna bekstva, Istočna Nemačka je 12. avgusta 1961. godine tajno donela odluku da se granica u Berlinu zatvori. Pošto ni bodljikava žica nije bila delotvorna, počela je gradnja Berlinskog zida visokog 3,6 metara. Kroz sam Berlin prolazila su 44 kilometra zida.
Nekadašnji američki lider Ronald Regan je prilikom posete Zapadnom Berlinu 1987. godine uputio poziv tadašnjem ruskom kolegi Mihailu Gorbačovu, poručivši mu: "Sruši ovaj zid!"
Dugogodišnji vladar DDR-a Erih Honeker u januaru 1989. javno je davao prognoze da će Berlinski zid stajati još 50-100 godina, ali se to ipak nije dogodilo.
U septembru su izbile demonstracije širom Istočne Nemačke, a vrhunac je usledio 4. novembra kad se oko pola miliona demonstranata okupilo na trgu Aleksanderplac u Istočnom Berlinu.
Već 9. novembra ljudi su samoinicijativno počeli da razbijaju delove zida, a 13. novembra istočnonemačka vojska počela je s organizovanim uklanjanjem nekih delova.
Zid je razdvajao Nemačku 10.315 dana.
Državljanima DDR-a bilo je odmah omogućeno da prelaze iz Istočnog u Zapadni Berlin, međutim, pogranična služba je do 23. novembra ograničavala ulazak zapadnonemačkih državljana u Istočni Berlin.
Nemačka je zvanično ponovo ujedinjena 3. oktobra 1990. godine.
Simbol hladnog rata
Zid je bio i oličenje hladnog rata, pa je time i samo rušenje Berlinskog zida označilo početak oslobađanja od komunističke ideologije i njenih struktura.
Istočnonemački lider Gunter Šabovski je novinare iz sveta upoznao s najnovijim odlukama režima, ali nije odmah otkrio informaciju o otvaranju granica. Odgovarajući na novinarsko pitanje, Šabovski je naglas čitao dokument u kojem je pisalo da će se vize za putovanje i iseljavanje iz zemlje izdavati bez ikakvih uslova.
"Od kada?", upitao ga je novinar.
Šabovski je za trenutak oklevao, a zatim krenuo da improvizuje: "Koliko znam, odmah, od ovog trenutka."
Nekolicina novinara odmah je izašla iz dvorane, a u novinske agencije je stigla informacija: "Istočni Nemci od ovog trenutka mogu da putuju u inostranstvo."
Čekpoint Čarli
Istorijski granični prelaz nalazi se u srcu Berlina, a nekada je razdvajao istočni i zapadni deo grada.
Kontrolna tačka Čarli je podignuta 1961. godine kada je hladni rat bio na vrhuncu.
Čarli se ne odnosi na nekog muškarca već na slova iz tzv. fonetičke abecede NATO-a koja označavaju tri glavna prelaza u Istočnom Berlinu - Čekpoint Alfa, Čekpoint Bravo i Čekpoint Čarli.
Na ovom mestu su granicu prelazile diplomate, vojno osoblje ili stranci, a kontrolna tačka je postala simbol hladnog rata - predstavljajući sukob Istoka i Zapada.
Sovjetski i američki tenkovi su se nakratko suočili na ovoj lokaciji tokom Berlinske krize 1961. godine. Šesnaest sati su američki i sovjetski tenkovi bili okrenuti jedni ka drugima na udaljenosti od 100 metara, dok je svet strahovao da će izbiti veliki sukob dve sile.
Srećom, pregovori su bili uspešni i obe strane su se povukle.
Posle raspada Istočnog bloka i ponovnog ujedinjenja Nemačke, kopija američke stražarske kuće na Čekpointu Čarliju postala je turistička atrakcija, a posetioci mogu da vide i repliku natpisa "Napuštate američki sektor".
U blizini se nalazi i muzej posvećen ovoj lokaciji kao i Muzej zida u kome se mogu saznati priče onih koji su se usudili da pobegu iz Istočne Nemačke u Zapadnu.
(EUpravo zato)
