Koji Evropljani žive najduže? Visok očekivani životni vek se često pripisuje životu u bogatoj zemlji sa visokokvalitetnom zdravstvenom zaštitom, ali to nije uvek jedini razlog, pokazuju istraživanja.
Prema podacima Eurostata iz marta meseca, u 16 od 27 zemalja, očekivani životni vek je premašio prosečan nivo Evropske unije, a najduži životni vek zabeležen je u Španiji (84,0 godina). Nakon nje slede Italija (83,8 godina) i Luksemburg (83,4 godine).
Sa druge strane, sa najnižim očekivanim životnim vekom pri rođenju, nalaze se Letonija (75,6 godina), Bugarska (75,8 godina) i Rumunija (76,4 godine).
Kada se pogledaju regioni, region sa najvišim životnim vekovima pri rođenju u EU bio je Komunidad de Madrid u Španiji, sa 86,1 godina, dok su sledeći po redu Autonomus Provens of Trento (85,1 godina), Åland Ajlands u Finskoj (85,1 godina), Komunidad Foral de Navarra u Španiji i Autonomus Provens of Bolzano/Bozen (85,0 godina).
Suprotno, regioni sa najkraćim životnim vekom uglavnom se nalaze u Istočnoj Evropi. Među pet regiona sa najnižim životnim vekom, tri se nalaze u Bugarskoj: Severozapaden (73,9 godina), Severen tsentralen (75,2 godine) i Jugoistohen (75,1 godina). Dva preostala regiona sa niskim životnim vekovima su Észak-Magyarország u Mađarskoj (74,9 godina) i Majote u Francuskoj (74,9 godina).
Još jedna zanimljiva činjenica odnosi se na razlike između polova, žene žive u proseku 5,3 godine duže od muškaraca. Evropljanke su 2023. godine imale očekivani životni vek od 84,0 godine, što je porast od 0,7 godina u odnosu na 2022. godinu, dok muškarci dostižu prosečan životni vek od 78,7 godina, što je porast od 0,8 godina u odnosu na prethodnu godinu.
Životni vek u Srbiji
Prema podacima iz detaljnih tablica mortaliteta stanovništva Srbije za period od 2021. do 2023. godine, očekivani životni vek je iznosio 74,8 godina za ukupnu populaciju, što je predstavljalo porast od 0,3 godine u odnosu na period od 2010. do 2011. godine.
Posmatrano po polu očekivano trajanje života za taj period iznosio je 72,3 godine za muškarce i 77,5 godina za žene.
Prema podacima sajta worldpopulationreview.com i predviđanjima za 2025. godinu, životni vek u Srbiji je 76,9 godina.
U čemu je tajna dugovečnosti u ovim državama?
Među najčešćim pitanjima, koja prate ovakva istraživanja, nalazi se i "koja je njihova tajna dugovečnosti". Prema istraživanjima, jedan od razloga je ishrana. Mediteranska dijeta verovatno pomaže, zaključuju lekari i nutricionisti i podsećaju da je bogata povrćem, ribom i maslinovim uljem, a sadrži malo crvenog mesa i prerađene hrane. Povrh toga, njihovi gusto naseljeni gradovi takođe podstiču šetnju, držeći ljude aktivnim iz dana u dan, piše EUnews.
Međutim, novo istraživanje ističe još jedan važan faktor, a to je društveni kontakt. Kako su objasnili, provođenje vremena sa drugima je centralno u svakodnevnom životu svih dugovečnih naroda, navika koju olakšavaju gradovi za šetnju i obilje dobre hrane koja okuplja ljude.
Ističu se i brojni sunčani dani i ugodna klima zbog čega stanovnici provode više vremena na otvorenom baveći se fizičkim aktivnostima.
"U mediteranskim zemljama cenimo društveni život, pa izlazimo češće napolje nego ljudi u nordijskim zemljama, koji nas nadmašuju u BDP-u po stanovniku", u ranijoj izjavi je naglasio Manuel Angita, predsedavajući Španjskog udruženja kardiologa.
Gde je pad životnog standarda smanjio životni vek?
Pad očekivanog životnog veka zabeležen je u nekoliko zemalja, pa se Portugal, Francuska, Austrija, Holandija i Finska pominju između ostalih u studiji objavljenoj u časopisu The Lancet, koja je pokazala da su zemlje koje su dugoročno ulagale u poboljšanje ishrane stanovništva imale bolje rezultate po pitanju očekivanog životnog veka.
Istraživači su takođe naglasili da još nismo dostigli biološku granicu dugovečnosti, odnosno maksimalni mogući životni vek čoveka.
"Zemlje poput Norveške, Islanda, Švedske, Danske i Belgije su nakon 2011. godine uspele da održe bolji očekivani životni vek i smanje rizike od srčanih oboljenja, zahvaljujući državnim politikama", izjavio je dr Nikolas Stil, glavni autor studije.
U istim zemljama nije zabeležen pad očekivanog životnog veka između 2019. i 2021. godine, uprkos pandemiji. Na očekivani životni vek utiču individualni faktori, poput loše ishrane i upotrebe duvana, ali i efikasnost zdravstvenih sistema i društveni faktori, kao što su rast siromaštva i nejednakosti.
"Veliki rezovi u budžetima za zdravstvo, socijalnu zaštitu i javne službe od 2010. godine, naročito u siromašnijim područjima, negativno su uticali na društvene determinante zdravlja i time doprineli usporavanju poboljšanja mortaliteta", navodi se u studiji.
Napredak u Africi
Afrika je do sada uglavnom zauzimala mesto sa najnižim životnim vekom, ali je Svetska zdravstvena organizacija (SZO) zabeležila ogroman napredak u poslednjim godinama, sa povećanjem od 10,3 godine između 2000. i 2016. godine. Glad i bolesti često pogađaju narode afričkih zemalja, mnoge države su bile teško pogođene epidemijom HIV i AIDS, a malarija je problem koji traje još duže. Čak i bolesti koje su uglavnom nepoznate u drugim delovima sveta, kao što su ospice, kolera i majmuni boginje, ostaju aktivna zabrinutost u nekim afričkim zemljama.
Na sreću, tretmani za HIV i malariju postali su široko dostupni od 2000. godine i smatraju se glavnim razlogom što je životni vek u Africi porastao za više od 10 godina između 2000. i 2016. godine. Iako je pandemija kovida 2020. godine imala razoran uticaj na afričke životne vekove, ona je uglavnom stavljena pod kontrolu do kraja 2022. godine, prenosi worldpopulationreview.com.
SZO očekuje da će se zdravstveni tretmani širom afričkog kontinenta i dalje poboljšavati, čime će se dodatno povećati životni vek u tim zemljama.
(EUpravo zato.rs)
