Evropska unija uspeva da radi više sa manje energije, pokazuju najnoviji podaci Eurostata. Bruto dostupna energija EU – ukupna količina energije dostupne za potrošnju – pala je za 4,1 posto u 2023. godini, dostigavši rekordno nizak nivo. Pad odgovara smanjenju od oko 380 miliona barela nafte.
I pored opadajuće energetske ponude, evropska ekonomija pokazuje otpornost i efikasnost, što stručnjaci pripisuju višegodišnjim merama energetske efikasnosti, blažim zimama i intenzivnijim merama štednje nakon rasta cena fosilnih goriva izazvanih ruskom invazijom na Ukrajinu.
Obnovljivi izvori gotovo izjednačeni sa gasom
Evropa ostaje zavisna od fosilnih goriva, koja i dalje čine 67 posto ukupne energetske potrošnje. Ipak, značajan pomak vidi se u rastu udela obnovljivih izvora energije, koji su u 2023. godini dostigli 19,5 posto ukupne potrošnje – što je porast od 31 posto u odnosu na 2013. godinu. Ova brojka sada zaostaje samo jedan procentni poen za prirodnim gasom, što govori o ubrzanju energetske tranzicije.
Najveći pomaci u zelenoj tranziciji beleže se u nordijskim zemljama, Švedskoj, Finskoj i Danskoj, gde obnovljivi izvori čine između 40 i 50 posto ukupne potrošnje energije. Nasuprot tome, zemlje poput Poljske i Češke još uvek u velikoj meri zavise od uglja, pri čemu čvrsta goriva pokrivaju približno trećinu njihove potrošnje.
Energetska zavisnost ostaje visoka
Evropska unija proizvodi tek oko 40 posto energije koju troši, a domaća primarna proizvodnja je opala za gotovo 20 posto od 2013. godine. Kao rezultat toga, EU i dalje zavisi od uvoza energije – čak 95 posto nafte i 90 posto prirodnog gasa dolazi iz inostranstva. Iako je energetska zavisnost smanjena u odnosu na rekordnu 2022. godinu, i dalje iznosi 58,4 posto, što je više od proseka iz 2010-ih.
Glavni dobavljači energije ostaju Norveška (koja nije članica EU), Sjedinjene Američke Države, Alžir, Katar i, iako u smanjenom obimu, Rusija.
Transport – najveći potrošač
Kada se posmatra raspodela potrošnje energije, transportni sektor prednjači sa 32 posto ukupne potrošnje, što je posledica povećanog broja vozila i oporavka avio-saobraćaja. Domaćinstva slede sa 26,3 posto, dok industrija troši 24,6 posto. Preostalih 9,1 posto otpada na usluge i poljoprivredu, a još 8 posto koristi se za neenergetske svrhe, poput sirovina i maziva.
Iako se potražnja za gorivom za drumski saobraćaj oporavila u periodu između 2021. i 2023. godine, ona je i dalje ispod nivoa iz 2019. godine. Međunarodni avio-saobraćaj je, takođe, i dalje 8 posto ispod nivoa pre pandemije kovida.
(EUpravo zato.rs)
