Evropska unija i Bosna i Hercegovina ojačale su saradnju u oblasti migracija i upravljanja granicama potpisivanjem novog Statusnog sporazuma između Evropske agencije za graničnu i obalsku stražu (Fronteks) i vlasti u BiH. Ovaj sporazum omogućava Fronteksu da sprovodi zajedničke operacije sa Bosnom i Hercegovinom i rasporedi svoju stalnu jedinicu duž cele granice zemlje, uključujući granice sa susednim zemljama koje nisu članice EU, kao i na graničnim prelazima, uključujući aerodrome.
Jačanje saradnje u upravljanju granicama ključni je element angažovanja EU sa partnerima sa Zapadnog Balkana, kako bi se sprečili neregularni prelazi granica i ojačala bezbednost regiona. Zajednički napori doveli su do značajnog smanjenja broja neregularnih prelazaka granica – sa 145.600 u 2022. na 21.520 u 2024. Ovaj trend se nastavlja i u 2025. godini, sa dodatnim padom od 58 posto u prva četiri meseca.
Ovaj sporazum je deo sprovođenja Akcionog plana EU za Zapadni Balkan iz decembra 2022. godine. Njegova primena se nastavlja u bliskoj saradnji sa partnerima sa Zapadnog Balkana i već pokazuje pozitivne rezultate – smanjuje migracioni pritisak i sekundarna kretanja duž balkanske rute.
Sporazum su potpisali komesar za unutrašnje poslove i migracije, Magnus Bruner, i predsedavajuća Saveta ministara Bosne i Hercegovine, Borjana Krišto.
Tim povodom oglasila se i komesarka za proširenje, Marta Kos, i poručila da ovaj korak pokazuje da "saradnja na zajedničkim izazovima zbližava, a istovremeno povećava kolektivnu bezbednost".
Šta sledi nakon potpisivanja ovog sporazuma?
Statusni sporazum sa Fronteksom stupiće na snagu nakon što ga odobre Evropski parlament i Savet, kao i nakon nacionalne ratifikacije u Bosni i Hercegovini. Sporazum će se privremeno primenjivati od trenutka potpisivanja.
Fronteks pruža savetodavnu podršku Bosni i Hercegovini od 2009. godine, na osnovu Radnog sporazuma između Fronteksa i Ministarstva bezbednosti Bosne i Hercegovine. Oficiri stalne jedinice Fronteksa trenutno su raspoređeni na aerodromu u Sarajevu u okviru tog okvira iz 2009.
Današnji statusni sporazum je šesti po redu zasnovan na ojačanom mandatu Fronteksa iz 2019. godine. Prvi je potpisan sa Moldavijom u martu 2022, drugi sa Severnom Makedonijom u oktobru 2022, zatim sa Crnom Gorom u maju 2023, Albanijom u septembru 2023. i Srbijom u junu 2024.
Pojedinačne operacije koje se sprovode na osnovu ovog sporazuma pregovaraju se direktno između Fronteksa i Granične policije Bosne i Hercegovine. Svako raspoređivanje Fronteksa van teritorije EU zahteva zahtev zemlje domaćina i zaključenje operativnog plana između agencije i nacionalnog partnera.
Fronteks trenutno ima oko 500 službenika na Zapadnom Balkanu i sprovodi zajedničke operacije u Albaniji, Severnoj Makedoniji, Crnoj Gori i Srbiji. EU pruža podršku partnerima sa Zapadnog Balkana kroz obuke, raspoređivanje graničnih službenika i opreme putem Instrumenta za pretpristupnu pomoć (IPA), u koordinaciji sa bilateralnim akcijama država članica EU i u skladu sa potrebama koje su utvrdile vlasti Zapadnog Balkana.
(EUpravo zato.rs)
