U 11 časova 11. novembra 1918. godine Sporazumom iz Kompjenja dogovoren je prekid vatre u Prvom svetskom ratu.
Postignut je dogovor o povlačenju nemačke vojske i razmeni zarobljenika, kao i plan o ratnoj odšteti i uništavanju nemačkih ratnih brodova i podmornica.
U ovom ratu borile su se Nemačka i Austrougarska, kao Centralne sile, doks su na drugoj strani su bile sile Antante - Rusija, Francuska i Velika Britanija.
Potpisivanje ovog istorijskog sporazuma odigralo se u francuskom gradu Kompjenju, koji je bio na liniji ratovanja, a učesnici su dokument potpisali u posebnom vagonu francuskog maršala Ferdinanda Foša koji je ostao upamćen kao vagon mira.
U šumi u kojoj se vagon nalazio, uspostavljeno je primirje na zapadnom frontu, dok je srpska vojska učestvovala na južnom, gde je postigla najveći prodor od svih sila saveznica.
Nemci su tada smatrali da im je zabijen nož u leđa, jer su potpisali primirje a nisu poraženi na bojnom polju, navodi enciklopedija Britanika. To nezadovoljstvo ih je pratilo i godinama kasnije, dok se nije rasplamsao i Drugi svetski rat.
Sukob koji je počeo 1914. godine, formalno je okončan Versajskim mirom 28. juna 1919.
Srbija je primirje potpisala 13. novembra 1918. godine, ali je procenjeno da bi bilo besmisleno da naša zemlja ovaj događaj obeležava dva dana posle svih ostalih država, pa zato i mi 11. novembra slavimo Dan primirja.
Priča o vagonu mira
Osim na kraju Prvog svetskog rata, "kompijenjski vagon" je iskorišćen za sličan cilj i tokom Drugog svetskog rata zbog svoje simbolike, a pre 1918. služio je kao lični vagon Ferdinanda Foša i kasnije je bio izložen u francuskim muzejima.
Napravljen je 1914. u Sen Deniju kao vagon-restoran broj 2419D i u tom svojstvu korišćen je tokom Velikog rata za kompaniju "Compagnie Internationale des Vagons-Lits", koja je najpoznatija po upravljanju čuvenim Orijent ekspresom.
U avgustu 1918. godine, vagon je preuzela francuska vojska i on je pretvoren u kancelariju i mobilni štab Ferdinanda Foša, vrhovnog komandanta saveznika, koji je počeo da ga koristi u oktobru 1918.
Foš i predstavnici savezničkih sila i Nemačkog carstva potpisali su 11. novembra 1918. primirje u "kompijenjskom vagonu".
Vagon je kasnije vraćen kompaniji i nakratko je nastavio sa radom kao vagon-restoran. Septembra 1919. godine poklonjen je Muzeju vojske u Parizu, da bi od 1921. do 1927. bio izložen u Muzeju Palate invalida.
Na zahtev gradonačelnika Kompjenja, a uz podršku Amerikanca Artura Henrija Fleminga, vagon je restauriran i vraćen u Kompijenj. Smešten je u posebno napravljenu zgradu muzeja u sklopu istorijskog spomenika "Proplanak primirja", nekoliko metara udaljen od tačnog mesta ceremonije potpisivanja.
Tokom Drugog svetskog rata Hitler je naredio da se vagon premesti na potpuno isto mesto radi potpisivanja drugog "primirja u Kompijenju", 22. juna 1940, ali ovoga puta sa Nemačkom kao pobednikom. Vagon je izmešten iz zaštitne zgrade i nekoliko metara dalje, na mesto koje je označeno kao spomenik.
Nakon toga je prebačen u Berlin i izložen nedelju dana kasnije u Berlinskoj katedrali. U Tiringiju, u centralnoj Nemačkoj, poslat je 1944, da bi se zatim preselio u Rulu i kasnije Kravinkel, u blizini ogromnog sistema tunela.
Tamo su ga u martu 1945. uništili pripadnici Šucštafela vatrom ili dinamitom, suočeni sa američkom vojskom koja je napredovala.
Međutim, neki veterani SS-a i civili očevici tvrde da je vagon uništen u vazdušnom napadu u blizini Ordrufa dok je još bio u Tiringiji u aprilu 1944. Generalno se veruje da su ga uništile 1945. godine SS jedinice.
Vagon koji se danas može videti je tačna kopija originalnog. Francuski proizvođač "Vagons-Lits" poklonio ga je 1950. muzeju automobila iz iste serije - 2439D. Na dan primirja 1950. vagon je preimenovan u broj 2419D.
(EUpravo zato)
