Digitalne usluge sve više oblikuju privredni pejzaž Zapadnog Balkana, otvarajući prostor za dizajnere, developere i kreatore digitalnog sadržaja.
Prema podacima Svetske banke za 2023. godinu, zemlje regiona ostvarile su oko 12,48 milijardi USD izvoza u sektorima koji spadaju u digitalnu ekonomiju, od ICT usluga i softvera do interaktivnog i digitalnog sadržaja. Ovi rezultati potvrđuju da digitalizacija predstavlja važan izvozni sektor sa velikim potencijalom za rast kreativnih malih i srednjih preduzeća.
Međutim, postoje značajne razlike među zemljama u regionu. Srbija prednjači sa gotovo 8,5 milijardi USD izvoza, dok manje ekonomije, poput Crne Gore i Bosne i Hercegovine, beleže tek nekoliko stotina miliona. Ova koncentracija ukazuje da lideri regiona već imaju razvijenije IT i outsourcing kapacitete, dok manjim ekonomijama predstoji skok kroz ulaganja u veštine i infrastrukturu.
U digitalnoj ekonomiji mogu se uočiti dva ključna trenda: skaliranje digitalnih proizvoda i regionalna saradnja uz međunarodnu podršku, prenosi sajt kreativnasrbija.
Prvi trend, skaliranje digitalnih proizvoda, pokazuje da rast digitalnih usluga brzo utiče na izvoz, od softvera do interaktivnog sadržaja i digitalnih proizvodnih servisa. Investiranje u proizvode koji se mogu skalirati, kao što su igre, aplikacije, SaaS platforme i digitalni alati za kreaciju, ima potencijal da znatno poveća izvozne prihode u kratkom roku.
Drugi trend odnosi se na regionalnu saradnju i programe međunarodne podrške. Inicijative poput programa EBRD i EU za digitalizaciju na Zapadnom Balkanu pružaju finansijsku i tehničku podršku, omogućavajući malim i srednjim preduzećima bržu digitalnu transformaciju. To otvara prostor za zajedničke projekte, grantove i transfer know-how-a, jačajući inovativni potencijal regiona i konkurentnost na globalnom tržištu.
Digitalna ekonomija, zaključuju stručnjaci, postaje ključna za budući rast kreativnog sektora Zapadnog Balkana, ali zahteva ulaganja u infrastrukturu, veštine i regionalnu saradnju kako bi potencijal bio u potpunosti iskorišćen.
Prema podacima za 2023. godinu, zemlje Zapadnog Balkana ostvarile su značajne, ali neravnomerno raspoređene izvozne rezultate u okviru digitalne ekonomije. Srbija ubedljivo prednjači sa izvozom vrednim 8,5 milijardi USD, dok Severna Makedonija ostvaruje oko 1,3 milijarde, a Albanija oko 1,1 milijardu dolara. Znatno niže vrednosti beleže Kosovo* sa 549 miliona USD, Bosna i Hercegovina sa 518 miliona, te Crna Gora sa 512 miliona dolara.
Ovi podaci pokazuju izražene razlike u digitalnim kapacitetima i izvoznim performansama, dok su pojedine zemlje, poput Srbije, postale regionalni lideri u IT i digitalnim uslugama, druge i dalje ostvaruju rezultate koji su prosečni ili ispod proseka u odnosu na veličinu ljudskog kapitala i obim ekonomije
Za poređenje, tu su druge zemlje u okruženju i u kontekstu uticaja na region, čiji je izvoz znatno veći u odnosu na veličinu ljudskog kapitala i obim ekonomije te zemlje ili tek prosečan (npr. Crna Gora), ili ispodprosečan, kao što su Kosovo i naročito Bosna i Hercegovina, pa i Rusija.
Kada se zemlje Zapadnog Balkana uporede sa državama u širem regionu, razlike u obimu izvoza digitalnih usluga postaju još izraženije. Rumunija ostvaruje izvoz od oko 21 milijardu USD, Austrija čak 35,6 milijardi, dok Mađarska beleži oko 14,5 milijardi dolara. Među državama srednje veličine, Turska dostiže 13,3 milijarde USD, Bugarska oko 7,7 milijardi, Grčka 6,6 milijardi, Hrvatska 4,7 milijardi, a Slovenija 4,3 milijarde dolara.
Za poređenje, Rusija, sa znatno većim tržištem i resursima, ostvarila je izvoz od oko 11 milijardi USD u 2023. godini.
Ovakvi podaci pokazuju da zemlje Evropske unije i šireg regiona ostvaruju znatno veći izvoz u odnosu na države Zapadnog Balkana, što dodatno naglašava potrebu za ubrzanim ulaganjima u digitalne veštine, infrastrukturu i inovacije u regionu.
Digitalna ekonomija u regionu pokazuje jasnu polarizaciju, prenosi portal kreativnasrbija.com. Dok Srbija i Severna Makedonija beleže značajne iznose izvoza digitalnih proizvoda i usluga u odnosu na svoje ekonomije, komparativno velike privrede centralne Evrope i Austrija drže daleko veće apetite i kapacitete za izvoz digitalnih usluga (npr. Austrija, Rumunija, Mađarska). To znači da za kreativne industrije na Zapadnom Balkanu postoji prostor za rast, kako kroz skaliranje firmi prema izvozno orijentisanim modelima, tako i kroz regionalnu saradnju i specijalizaciju.
(EUpravo zato.rs)
