Predsednik SAD Donald Tramp nedavno je rekao da su Sjedinjene države jedina država na svetu koja nudi državljanstvo detetu rođenom na njenom tlu, bez obzira na nacionalnost roditelja.
Tramp je to komentarisao prvog dana svog povratka na funkciju, u Ovalnoj kancelariji i potpisivao niz izvršnih naredbi, pokušavajući da sprovede jedno od svojih predizbornih obećanja.
"To je smešno", rekao je on i dodao:
"Mi smo jedina zemlja na svetu koja to radi sa pravom rođenja, kao što znate, i to je apsolutno smešno".
Ali to nije tačno - mnoge druge zemlje praktikuju princip neograničenosti - jus soli, što znači "pravo na zemlju“, uključujući susede SAD, Kanadu i Meksiko.
U stvari, većina zemalja koje nude automatsko državljanstvo onima koji su tamo rođeni su u Americi, kao što su Argentina, Brazil, Čile i Peru.
U Evropi, međutim, većina država praktikuje princip jus sanguinis - koji garantuje državljanstvo detetu ako su jedan ili oba roditelja te nacionalnosti.
Nijedna zemlja u EU ne daje automatsko i bezuslovno državljanstvo deci koja su tamo rođena od strane roditelja, navodi se na brifingu Evropskog parlamenta.
Neke zemlje imaju oblik jus soli, ali to dolazi sa određenim uslovima, najčešće da su roditelji morali da žive u zemlji određeno vreme pre nego što se dete rodi.
Evropske zemlje koje imaju takva pravila su Belgija, Nemačka, Irska, Portugal i UK.
Neke države praktikuju dvostruki jus soli.
To podrazumeva da deca rođena u zemlji od stranih državljana mogu dobiti državljanstvo po rođenju ako je bar jedan od njihovih roditelja takođe rođen u zemlji.
Deca na ovaj način automatski stiču državljanstvo u Francuskoj, Luksemburgu, Holandiji, Portugalu i Španiji.
Belgija i Grčka takođe imaju dupli jus soli ali uz određene uslove.
Ponekad je jus soli u Evropi ograničen zabranom dvojnog državljanstva, kao na primer u Španiji.
Ovde deca stranih državljana mogu da steknu državljanstvo na ovaj način samo ako se odreknu bilo kog drugog stranog državljanstva stečenog rođenjem, navodi se na brifingu Evropskog parlamenta.
Da li će Trampov plan verovatno uspeti?
Američki okružni sudija Džon Kohenur za zapadni okrug Vašingtona privremeno je blokirao Trampovu izvršnu naredbu o redefinisanju državljanstva po rođenju, nazivajući je "očigledno neustavnom".
Predsednik je rekao da će se žaliti na odluku, otvarajući put dugoj sudskoj borbi.
Državljanstvo po rođenju postoji decenijama u SAD i primenjuje se na decu koja su rođena od strane nekoga u zemlji ilegalno, ili bilo koga sa turističkom ili studentskom vizom ko planira da se vrati kući.
Tramp i njegove pristalice tvrde da se sistem zloupotrebljava i da bi trebalo da postoje stroži standardi da se postane američki državljanin.
Tvrde da je princip magnet za "turizam rođenja", gde trudnice ulaze u SAD posebno da bi se porodile kako bi njihova deca dobila državljanstvo pre povratka kući.
Međutim, drugi tvrde da bi to pravo sadržano u 14. amandmanu Ustava, bilo izuzetno teško poništiti, a čak i ako je moguće, to je loša ideja, jer bi to naštetilo naporima da se integrišu i asimiliraju imigranti i njihova deca.
"Sve osobe rođene ili naturalizovane u Sjedinjenim Državama i koje podležu njihovoj jurisdikciji su državljani Sjedinjenih Država i države u kojoj borave", kaže se u 14. amandmanu, a kako se navodi, nijedna država neće donositi niti sprovoditi bilo koji zakon koji će umanjiti privilegije ili imunitete građana Sjedinjenih Država.
Promena ustava bio bi težak zadatak: novi ustavni amandman Kongresa zahtevao bi dve trećine glasova iu Domu i Senatu i ratifikaciju od tri četvrtine država.
Većina pravnih stručnjaka veruje da ne bi bilo moguće oduzeti državljanstvo po rođenju, uprkos tvrdnjama vlade o suprotnom.
(M.A./EUpravo zato/euronews.com)
