Projekat pod nazivom "Rodno odgovorno finansiranje otpornosti na klimatske promene u opštinama severa Crne Gore", koji trenutno sprovodi Centar za ekonomske i evropske studije (CEES), ima za cilj da poboljša kvalitet života žena u tom regionu.
Ideja je da se budžetski novac u tim opštinama pametnije i pravednije koristi, kako bi se žene bolje zaštitile od posledica klimatskih promena.
"Da bi to postigli, radimo na tome da lokalne vlasti bolje razumeju potrebe žena i da planiraju razvoj opština na način koji uzima u obzir i rodnu ravnopravnost i u kombinaciji sa aktivnostima na smanjenju negativnih efekata klimatskih promena", rekli su iz CEES-a.
Iz CEES-a su objasnili da su opštine odabrali imajući u vidu manju razvijenost severnog regiona, kao i manji broj stanovnika u odnosu na ostala dva regiona.
CEES će u okviru projekta predložiti potrebne izmene Priručnika o programskom budžetu na lokalnom nivou, odnosno njegove dopune kriterijumima alokacije budžetskih sredstava za klimatske promene korišćenjem rodno odgovornog budžetiranja.
Neki predlozi za izmene i dopune predmetnih pravilnika su već dostavljeni, a neki će uskoro stići resornim ministarstvima i jedinicama lokalne samouprave na razmatranje.
"Pripremili smo i prvi nacrt publikacije o rodno odgovornom budžetiranju otpornosti na klimatske promene. Takođe smo pripremili prvu radionicu o ovoj temi, koja će biti održana krajem aprila u Opštini Plav”, kazali su iz CEES-a.
Planovi za budućnost, kako su objasnili, obuhvataju dalje aktivnosti povećanja svesti u manje razvijenim opštinama, kao i povećanje obima aktivnosti CEES-a u podršci ka punoj primeni programske klasifikacije sa rodno odgovornom dimenzijom u celokupnom budžetskom ciklusu – od planiranja do izveštavanja i evaluacije, kako na centralnom, tako i na lokalnom nivou.
Jedan od ključnih izazova je što trenutno ne postoji precizna zakonska obaveza da planiraju budžet na način koji uzima u obzir potrebe žena i muškaraca.
"Iako na državnom nivou postoji pravilo da se budžet pravi kroz tzv. programsko budžetiranje, što je prvi korak ka rodno odgovornom budžetiranju, to isto ne važi za opštine. Zato je prvi zadatak da se poveća svest o tome koliko je važno da i lokalne zajednice planiraju svoje trošenje novca na pravičan i delotvorniji način", poručili su iz CEES-a.
U CEES-u smatraju i da je potrebno prilagoditi zakone i priručnike koji uređuju budžetsko planiranje u opštinama.
Na globalnom nivou postoje različiti fondovi koji posebno vode računa o rodnoj ravnopravnosti, kao što su Globalni fond za životnu sredinu, Zeleni klimatski fond i drugi fondovi namenjeni borbi protiv klimatskih promena.
Oni prepoznaju da žene često prve osete posledice klimatskih promena i da im je potrebna dodatna podrška.
"U našem regionu, projekti koji povezuju zaštitu životne sredine i ravnopravnost polova finansiraju se kroz evropske fondove, poput Investicionog okvira za Zapadni Balkan i banaka, kao što su Evropska investiciona banka (EIB) i Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD)", rekli su iz CEES-a.
Prema rečima predstavnika CEES-a, kada je reč o Crnoj Gori, i dalje ne postoji dovoljno jasno budžetiranje za mere koje bi konkretno pomogle ženama da lakše rešavaju izazove klimatskih promena, bilo kroz podršku u poljoprivredi, preduzetništvu ili svakodnevnom životu.
Rodno odgovorno budžetiranje znači da se prilikom planiranja i trošenja javnog novca vodi računa o tome da li žene i muškarci imaju jednaku korist od tih ulaganja.
Na primer, kada se izdvajaju sredstva za zdravstvo, obrazovanje, poljoprivredu ili zaštitu životne sredine, važno je sagledati da li ta ulaganja jednako odgovaraju na potrebe i jednih i drugih.
Na severu Crne Gore, žene često rade u sektorima koji su direktno pogođeni posljedicama klimatskih promena, kao što su poljoprivreda, turizam ili briga o domaćinstvu. Ipak, one često nemaju jednak pristup javnim sredstvima, podršci i programima koji bi im pomogli da se prilagode tim promenama.
"Kroz rodno odgovorno budžetiranje, lokalne zajednice mogu postati otpornije na klimatske promene, a javni novac može se iskoristiti efikasnije i pravednije, za dobrobit svih građana”, poručili su iz CEES-a.
Zakonodavni okvir za rodno odogovorno budžetiranje čine Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti i Zakon o rodnoj ravnopravnosti, kao i godišnji zakoni o budžetu.
CEES planira da širu zajednicu aktivno uključi kroz razne aktivnosti kojima žele da podignu svest, posebno na lokalnom nivou, o tome koliko je važno da se budžeti planiraju tako da uzimaju u obzir i potrebe žena.
"Konkretno, u okviru ovog projekta biće organizovane najmanje tri radionice u opštinama na severu Crne Gore. Na tim radionicama okupićemo predstavnike opštinskih uprava koji se bave planiranjem budžeta i izveštavanjem, ali i predstavnike nevladinih organizacija, kao i žene koje rade u sektorima kao što su poljoprivreda, turizam, saobraćaj i zaštita životne sredine – delatnosti koje su posebno ranjive kada je reč o klimatskim promenama”, rekli su iz CEES-a.
Pored toga, kroz medije planiraju da šire poruke o važnosti rodno odgovornog i klimatskog budžetiranja, a finalizuju i kratku publikaciju koja će na jednostavan način objasniti zašto je ovaj pristup važan, kako za lokalne samouprave, tako i za njihove građane.
Ovaj projekat je, kako su objasnili, jedan od više projekata koji se realizuju u Crnoj Gori u cilju povećanja delotvornosti alokacije budžetskih sredstava shodno potrebama svih članica i članova društva.
Projekat obuhvata 13 opština na severu. Sprovodi ga CEES, u saradnji sa NVO Ženska Akcija, uz finansijsku podršku Austrijske razvojne agencije, GBWN mreže i Švedske agencije za razvoj (Sida).
(EUpravo zato/Agencije/CDM)