Povodom obeležavanja Dana oslobođenja Beograda u Drugom svetskom ratu, Grad Beograd poklanja građanima besplatne šetajuće turističke ture, koje realizuje Turistička organizacija Beograda.
Kako se navodi u obaveštenju TOB-a, kroz sećanje na slavnu oktobarsku nedelju 1944. godine i jednu od najznačajnijih vojnih operacija u staroj Jugoslaviji vodiće licencirani turistički vodič koji će ispričati istorijske činjenice, kao i mnoge interesantne detalje.
Posetioci će tokom šetnje čuti priču o detaljima "beogradske operacije", borbama i sudbini heroja oslobodilaca, i svih poznatih i manje poznatih aktera borbi za konačno oslobođenje našeg glavnog grada.
Ture će biti realizovane svakog dana od 15. do 20. oktobra, sa početkom u 10 h. Polazak je od Terazijske česme.
Zbog ograničenog broja ljudi u grupi, u TOB-u ističu da su prijave za ove ture obavezne, a broj telefona info centra TOB-a je (011) 2635 622.
Šta je "beogradska operacija?
Inače, "beogradska operacija" završena je 20. oktobra 1944. godine, kada je Beograd je oslobođen od nemačke okupacije tokom Drugog svetskog rata. Ova operacija, jedna od ključnih bitaka na ovim prostorima, vođena je od 12. do 20. oktobra. Oslobodiocima, sovjetskom Crvenom armijom, zapovedao je general Vladimir Ždanov (1902 - 1964). Jedinicama Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ) komandovao je general Peko Dapčević (1913 - 1999).
Beograd je tada oslobođen posle tri godine i sedam meseci okupacije (april 1941 – oktobar 1944).
U Drugom svetskom ratu grad je strahovito stradao, kako tokom Aprilskog rata 1941, kada je teško bombardovan i velikim delom razoren, potom tokom trajanja nemačke okupacije. Takođe, saveznička vazduhoplovstva su tokom 1944. godine bombardovala Beograd tokom aprila, maja, juna, jula, septembra 1944. Ukupno u 11 navrata. Najrazornije je verovatno bilo bombardovanje na pravoslavni Uskrs 16. i 17. aprila 1944. godine.
Tokom prvog dana i noći završne faze operacije, takozvane "beogradske operacije" zaposednuta je Banjica, Dedinje, Topčider. Oslobođena je takođe Dunav stanica. Pojedine jedinice NOVJ i Crvene armije dospele su do Slavije i Mostara (prostor današnje petlje).
Zastava na vrhu zgrade "Albanije"
Žestoke borbe vođene su protezu ulica Miloša Velikog i Nemanjine, gde su se nemačke trupe odlučno branile. Do zdanja Narodnog pozorišta oslobodioci dopiru negde predveče 16. oktobra. Zgrada je zauzeta sutradan.
Žestoke borbe vođene su i oko obezbeđenja mosta preko Save, železničkog, kao i na prostoru padine od Terazija, od hotela Moskva, prema Savi. Potom kod Šećerane na Čukarici, takođe najverovatnije zbog prilaza reci. Artiljerijsku podršku nemačke trupe su imali sa Ade Ciganlije i sa Bežanije.
Do 18. oktobra Nemci su pokušavali i kontranapade, tako da su smenjivane inicijatove jedne i druge strane.
Oslobađanje Beograda obeleženo je postavljanjenj jugoslovenske zastave na vrh zgrade "Albanija" 19. oktobra, dok su nemačke snage u potpunosti napustile grad u noći između 19. i 20. oktobra. Te noći, u ranim jutarnjim satima oslobođen je Kalemegdan. Gornji grad je u to vreme bio vojna tvrđava, nedostupna civilima. Tako je bilo i u međuratnom periodu.
Spomen-groblje oslobodiocima Beograda otvoreno je 1954. godine, a u borbama za oslobađanje poginulo je skoro 4.000 boraca NOVJ i Crvene armije.
(EUpravo zato)