Italijanski mrki medvedi koji žive u neposrednoj blizini naselja postali su manji i manje agresivni, pokazuje novo naučno istraživanje.
Studija, objavljena u časopisu Molecular Biology and Evolution, bavila se apeninskim mrkim medvedom - podvrstom koja postoji isključivo kao mala i izolovana populacija u centralnoj Italiji.
Pre oko 2.000 do 3.000 godina, ova populacija se izdvojila od ostalih evropskih mrkih medveda, upravo kao posledica dugotrajnog suživota i interakcije sa ljudima.
Apeninski mrki medvedi evoluirali su u manje i pitomije jedinke
Apeninski mrki medved ostao je izolovan u planinama centralne Italije još od rimskog doba.
"Jedan od glavnih razloga opadanja brojnosti i izolacije verovatno je krčenje šuma, povezano sa širenjem poljoprivrede i rastom gustine naseljenosti u centralnoj Italiji", izjavio je glavni autor studije Andrea Benaco.
Danas se apeninski mrki medvedi jasno razlikuju od drugih populacija ove vrste. Imaju manju telesnu građu, specifične crte glave i njuške, kao i znatno manje agresivno ponašanje u poređenju sa evropskim, severnoameričkim i azijskim mrkim medvedima.
Kako je blizak kontakt sa ljudima promenio ponašanje italijanskih medveda
Novo istraživanje fokusiralo se na to kako su ove evolutivne promene nastale upravo pod uticajem bliskog kontakta sa ljudima.
Naučnici su izradili visokokvalitetni referentni genom na nivou hromozoma i ponovo sekvencirali kompletne genome uzoraka iz ove populacije. Zatim su genom apeninskog mrkog medveda uporedili sa genomima većih evropskih populacija iz Slovačke, kao i sa ranije objavljenim genomima američkih mrkih medveda.
Rezultati su pokazali smanjenu genetsku raznolikost i veći stepen srodničkog ukrštanja u poređenju sa drugim populacijama. Ipak, istraživači su identifikovali i specifične genetske promene povezane sa smanjenom agresivnošću.
"Još zanimljivije je to što smo utvrdili da apeninski mrki medvedi imaju selektivne genetske obrasce vezane za manju agresivnost", navela je jedna od autorki studije Đulija Fabri.
Istraživači ističu da njihovi nalazi potvrđuju tezu da selekcija izazvana ljudskim delovanjem može da dovede do promena u ponašanju čak i kod malih, dugo izolovanih populacija.
To je smanjilo sukobe i omogućilo dugoročan opstanak ove krupne vrste i njeno suživot sa ljudima.
Izazovi zbog rasta populacije medveda
Iako je interakcija sa ljudima dovela do gubitka genetske raznovrsnosti, čime je povećan rizik od izumiranja apeninskih mrkih medveda, istovremeno je doprinela ponašanju koje olakšava suživot.
"Opšte implikacije naših rezultata su jasne. Odnosi između ljudi i divljih životinja često ugrožavaju opstanak vrste, ali mogu i podstaći razvoj osobina koje smanjuju konflikte", rekao je Đorđo Bertorele, jedan od istraživača uključenih u studiju.
On dodaje da čak i populacije koje su bile snažno i negativno pogođene ljudskim aktivnostima mogu da sadrže vredne genetske varijante koje ne bi trebalo razvodnjavati, na primer, nekontrolisanim doseljavanjem drugih jedinki.
Na severu Italije, vlasti se već godinama sukobljavaju sa aktivistima za zaštitu životinja oko načina upravljanja rastućom populacijom alpskog mrkog medveda. Ova vrsta je nekada bila na ivici nestanka, ali se zahvaljujući projektu finansiranom iz fondova Evropske unije uspešno oporavila.
Iako je to dobra vest za očuvanje prirode, veći broj medveda znači i češće susrete sa ljudima, koji su u pojedinim slučajevima imali tragičan ishod.
Godine 2023, sedamnaestogodišnja ženka medveda, označena kao JJ4, usmrtila je trkača, a prethodno je 2020. godine povredila oca i sina koji su šetali tim područjem.
Slična situacija beleži se i u delovima severozapadne Grčke, gde se populacija medveda oporavila nakon zabrane lova. Poljoprivrednici i stanovnici ruralnih krajeva upozoravaju da strahuju za svoju egzistenciju, a ponekad i za ličnu bezbednost.
(M.A./EUpravo zato/euronews.com)