Da li ste znali da se jedan "Alkatraz" nalazi mnogo bliže nama, u susednoj Crnoj Gori. Radi se o ostrvcetu Grmožur na Skadarskom jezeru.
Ovo ostrvce sa utvrđenjem bilo je zatvor za najteže prestupnike, a brojne su legende koje kolaju oko njega.
Ovo kameno ostrvce na Skadarskom jezeru, veličine nekoliko desetina metara, i istoimeno utvrđenje na njemu postalo je naširoko poznato po svom pomalo jezivom nadimku.
Nalazi se na severozapadnom delu najvećeg jezera na Balkanu, blizu sela Virpazara.
Od najbliže obale dele ga stotine metara, a tvrđavu na njemu 1843. godine podigli su Turci. Kasnije su je Crnogorci zauzeli i1878. godine tamo osnovali zatvor u kome su kaznu isprva služili najteže osuđivani zatvorenici.
Kako je ostrvo Grmožur postalo zatvor?
Navodno se radilo o prvom organizovanom zatvoru na tim prostorima, koji je imao svoja vrlo specifična pravila.
Vremenom je to postalo mesto u kome su kazne izdržavali politički neprijatelji kralja Nikole. Naime, prema nekim izvorima, ta mu je uloga dodeljena nakon svađe između kralja i njegovog zeta Petra Karađorđevića.
Čuvari i zatvorenici su morali da budu neplivači
Priča se da su tamo kaznu navodno služili samo neplivači, odnosno osuđenici koji nisu znali da plivaju.
Neplivači su morali biti i sami zatvorski čuvari, ali i ostali zaposleni u zatvoru, a bili su i posebno dobro motivisani da zdušno obavljaju svoj posao.
Kako se pripoveda, u opisu posla je stajalo da u slučaju bega zatvorenika odgovorni čuvar mora da odlsuži ostatak kazne odbegle osobe.
Da li je iko ikada uspeo da pobegne sa zloglasnog ostrva - nije sasvim jasno je postoji verzija priče u koja kaže da je jedan zatvorenik u tome uspeo. Međutim, više je legendi koje kažu da to nije uspelo nikad nikome.
Tvrđava stradala u zemljotresu 1905. i nikada nije obnovljena
Utvrđenje na ostrvcu, koja se prostire preko cele njegove površine, oštećeno je u zemljotresu koji je Crnu Goru pogodio 1905. godine.
Nikada kasnije nije obnovljena, a njene zidine, visoke od tri do šest metara, prate konfiguraciju terena, dok joj je površina 430 metara kvadratnih.
Unutrašnji deo, odnosno prostor koji zidine omeđuju, podeljen je zidom na dva dela i u njemu su vrata, a u utvrđenje se ulazilo kroz dva ulaza.
Svaki od njih čuvala je kula. Uprkos ruiniranom stanju, zbog zanimljive istorije, ostrvo i utvrđenje pretvorili su se turističku atrakciju.
Ostrvo zmija i Ostrvo ptica
Ali Grmožur nije samo crnogorski Alkatraz.
Poznat je i pod drugim nadimcima. Nazivali su ga i ostrvom zmija. Dva su pojašnjenja za to. Jedno glasi da je na ostrvu obitavalo mnogo zmija, navodno posebno puno belouški.
Drugo objašnjenje tiče se zatvora. Prema toj priči, na ostrvo su izbacivali zmije kako bi one ubijale zatvorenike pa su se one vremenom razmnožile do te mere da su u tamošnji ekosistem trebali uvesti mungose kako bi ih potamanili.
U novije doba, ostrvo nazivaju "ostrvom ptica".
Naime, na njemu se mogu videti dalmatinski pelikani, kojima je Skadarsko jezero uopšteno važno utočište.
Kako god ga zvali, Grmožurova važnost prepoznata je i na višem nivou.
Kako je preneo portal Analitika, ovo ostrvo je potvrđeno još 1949. godine kao zaštićeno kulturno dobro, i to kao važan primer fortifikacijske arhitekture.
(M.A./EUpravo zato/putnikofer.hr)