Prozori, prozorčići, male niše ili "buchette del vino" (vinski otvori) - tako su stanovnici Firence kroz vekove zvali male otvore u zidovima starih palata, iz kojih se još od 17. veka prodavalo vino direktno na ulici.
Kako su nastali firentinski "prozori za vino"
U 17. veku, kada su promene na evropskim tržištima uzdrmale privredu, mnoge plemićke porodice Firence odlučile su da se okrenu poljoprivredi i proizvodnji vina.
Kako su manufakture i zanati, koji su ranije donosili bogatstvo gradu, počeli da propadaju, vinogradarstvo je postalo novi izvor prihoda i stabilnosti.
Ti mali otvori u zidovima služili su da se vino prodaje direktno sa imanja, bez posrednika i krčmara. Osim trgovine, imali su i humanitarnu ulogu - kroz njih su bogati često ostavljali hranu ili piće za siromašne.
Izgled i značenje "buchette"
Vinski prozorčići obično su se nalazili u prizemlju, povezani sa podrumom zgrade. Bili su taman toliko veliki da kroz njih može da prođe flaša vina, imali su kameni okvir, mali lučni svod i drvena vratanca.
Zbog svog jednostavnog, a elegantnog izgleda, Firentinci su ih ponekad zvali i "vinske kapelice" ili "tabernakuli za vino".
Tradicija duga četiri veka
Prema istraživanjima Kulturnog udruženja Buchette del Vino di Firenze, već 1634. godine akademik Frančesko Rondineli opisao je kako su se ovi prozorčići koristili tokom epidemije kuge, kao način da se vino prodaje bez direktnog kontakta, radi zaštite od zaraze.
Istu ideju Firentinci su oživeli 2020. godine, tokom pandemije. Poznata poslastičarnica Vivoli tada je počela da služi kafu, piće i sladoled kroz svoj istorijski vinski prozor u ulici Isola delle Stinche.
Oduševljenje javnosti bilo je toliko da su ubrzo i drugi lokali sledili njen primer - poput Babae u ulici Santo Spirito, Osteria delle Brache na trgu Piazza Peruzzi i Il Latini u Via dei Palchetti.
Koliko vinskih prozorčića danas postoji
Danas se, prema podacima udruženja, u Firenci nalazi 155 buchetta unutar gradskih zidina i još 26 van zidina, dok ih je širom Toskane evidentirano 114.
Deset ih je, nažalost, nestalo ili su zazidane tokom vekova.
Od pandemije do Instagram trenda
Posle pandemije, "prozori za vino" postali su pravi lokalni i turistički fenomen.
Početkom 2024. godine, čak devet restorana i barova u Firenci ponovo je otvorilo svoje originalne buchette, kroz koje se danas služe vino, kafa, aperitivi i sladoled i sve to je postalo hit na društvenim mrežama.
Rad udruženja "Buchette del Vino di Firenze"
Udruženje radi na dokumentovanju i obeležavanju svih preostalih prozorčića.
Prva bronzana pločica postavljena je 13. decembra 2017. godine na palati Antinori, u prisustvu markiza Pjera Antinorija - simboličan čin koji je označio početak projekta očuvanja ovog jedinstvenog kulturnog nasleđa.
Firentinski prozorčići osvajaju svet
Fenomen "vinskih prozora" proširio se i van Italije.
U Njujorku je 2025. godine otvoren kiosk Buchette del Vino u blizini Tajms Skvera, inspirisan firentinskim originalima. Iza ideje stoje kuvar Džek Log i preduzetnik Kris Miler, koji su želeli da prenesu duh Firence u Sjedinjene Države.
Kroz mali kameni otvor danas se poslužuju vino, pivo, sendviči i sladoled, tradicija koja je osvojila turiste i postala viralan trend na Instagramu.
(M.A./EUpravo zato/rts.rs)